PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

15e ZONDAG DOOR HET JAAR (A)   13 en 14 Juli 2002.

1e Lezing : Jesaja 55: 10-11.
Evangelie: Mattheüs 13:. 1-23.

Zusters en broeders,  

Weet u wat dat is : iemand iets toevertrouwen?
Ik heb dat eens meegemaakt en ik denk niet dat ik het nog ooit vergeet.
Het is ongeveer 40 jaar geleden.  Het was op de morgen van de dag dat mijn zus zou trouwen.
Haar toekomstige man kwam haar bij ons thuis afhalen.  Dat was zo de gewoonte.  Op het ogenblik dat het jonge koppel het huis uitging, zei mijn vader nog iets tot zijn toekomstige schoonzoon.  In mijn herinnering klinkt het zacht en een beetje omfloerst.  Hij zei tegen hem, over mijn zus: 'Jongen, draag goed zorg voor haar'.
Sedertdien weet ik wat dat betekent: iemand iets toevertrouwen.
En ik weet daarover ook nog dit: Dat dit kan, dat dit gebeurt, dat iemand iets wat heel kostbaar is aan een ander toevertrouwt, dat heeft iets ontroerends, dat is groot, dat is zeldzaam mooi.

Ik weet niet of u het al eens van die kant bekeken heeft, maar ook in het evangelie van vandaag gaat het daarover, over dat toevertrouwen.  In een parabel, in een gelijkenis, wordt er nl. verteld over iets, over zaad, dat aan de aarde wordt toevertrouwd.
Het zaad is het woord van God, en de aarde, dat zijn wij mensen.  Iets wat heel kostbaar is, iets van God, Gods woord, wordt in onze handen gelegd.  Wordt aan ons, mensen, toevertrouwd.
En de rest van de parabel gaat nu over datgene wat er met dat woord van God gebeurt.

I.     EERST wordt er verteld, wat de mensen dat woord van God allemaal kunnen aandoen.
Er zijn mensen, zegt de parabel, bij wie het woord van God terecht komt tussen de distels en de doornen.  Zeg maar: mensen bij wie er van alles aan het groeien is dat niet deugt.  Eigenbelang, jaloezie, wrokkigheid, corruptie, enfin distels en doornen van allerlei slag.  In dat milieu, in die bodem, heeft het woord van God niet veel kans om te groeien.  Ge ziet dat wel eens op een veld dat niet onderhouden is, het onkruid overwoekert alles.  In het leven van mensen kan dat ook gebeuren.  Ook dat zie je soms.  Hebzucht, genot, wrok en wraak, onkruid van allerlei geur en kleur kan een mensenleven volkomen overheersen.  Het zaad, het woord van God, wordt er volkomen door verstikt.
Er zijn andere mensen bij wie het woord van God op een steenachtige bodem valt.
Mensen kunnen hard zijn, hard als steen.  Ze kunnen racistisch zijn bv, keihard voor vreemdelingen: 'Dat ze ginder blijven.  Ze hebben hier niets te zoeken'.  Meedogenloos. Op zo'n bodem krijgt het woord van God geen kans.  Het vindt er geen voedsel, het sterft af
Er zijn weer andere mensen bij wie het woord van God echt wel zou kunnen groeien, maar de eksters en de kraaien en de vlaamse gaaien lopen er mee weg.  Naar een mensenleven toe vertaald, komt dat hier op neer: de drukte van het werk, de strijd om je positie, de liefhebberijen, de duizend dingen die op een mens afkomen, gaan lopen met uw aandacht en met al uw tijd.  Die dingen zijn zoals de eksters en de kraaien, ze gaan lopen met dat zaad, met dat woord van God.
Al die dingen samen vormen het eerste wat er in deze parabel over de geschiedenis van het woord van God wordt gezegd.  Er wordt geschetst wat dat woord allemaal mee kan maken, wat er dat woord van God allemaal overkomen kan.

II.     Dat is het eerste deel van het verhaal, de ene kant ervan,als u wil, de pessimistische kant.
Maar er is ook nog een TWEEDE deel.  Er wordt in de parabel ook nog iets heel anders verteld.  Nu niet over de mensen en wat die met dat woord van God allemaal kunnen doen, maar andersom, over dat woord van God, en wat dat met mensen allemaal doen kan.  Als het de kans daartoe krijgt in een mensenleven.
Als een mens aan wie dat woord van God is toevertrouwd daarvoor open staat, als hij of zij daarvoor ontvankelijk is dan zie je het volgende gebeuren: dat woord van God brengt in zo'n mensenleven vruchten voort.  En niet zo'n klein beetje: het brengt dan 30 of 60 of 100 keer zoveel op als wat er is uitgezaaid.
Voorbeelden geeft de parabel daarvan niet.
Maar die kun je vinden als je naar het leven zelf kijkt en naar wat er daar gebeurt.  In een artikel van de benedictines monnik Benoit Standaert, heb ik een lijstje gevonden van mensen, in wie dat woord van God vrucht droeg.
Hij noemt op: Damiaan De Veuster en Raoul Follereau met hun inzet voor de melaatsen.  Moeder Teresa en de leden van haar congregatie, met hun dynamische vierde gelofte: 'zich wijden aan de armsten onder de armen'.  Dr. Jan Vermeire en zijn stichting: de PovereIlo. Joseph Wresinski en zijn werk ATD Quart Monde, een werk met en voor mensen van de vierde wereld, Jean Vanier en de communiteiten van de Ark, waar men samenleeft met mentaal gehandicapten, Andrea Ricardi en de groep van Sant'Egidio die vereenzaamde bejaarden opzoeken en initiatieven voor vrede in de wereld ontwikkelen, zuster Emannuelle en de voddenrapers in Cairo. (1)
Het is zomaar een lijstje en je kunt het veel langer maken.
Persoonlijk zou ik er bv ook mensen aan toevoegen als Dag Hammarskjöld, de 2e Secretaris Generaal van de Verenigde Naties en die 7 Trappisten, die op 21 mei 1996 in Thibirine, in Algerije werden omgebracht.  Op het eerste Pinksterfeest na hun dood werd een brief voorgelezen die de abt twee jaar daarvoor had geschreven, en waarin hij hun bedoelingen uiteengezet had, de redenen vooral waarom ze ondanks alles toch in Algerije hadden willen blijven.
Maar het hoeven niet per se zo'n opvallende, zo'n bekende mensen te zijn in wie je dat woord van God vrucht ziet dragen.
In de kindervieringen op de laatste zondag van de maand zingen wij een liedje dat begint als volgt: 'Kijk eens om je heen, kijk eens om je heen, je bent niet alleen'.
Van iemand die ik goed heb gekend, (en ik zal haar naam nu niet noemen, uit eerbied, uit schroom, ze zou dat ook niet hebben gewild) - van haar bleek na haar dood hoeveel initiatieven, verenigingen en organisaties ze had gesteund.  En het is niet de enige keer dat pas na iemands dood zichtbaar wordt, welke vruchten het woord van God heeft voortgebracht in een mensenleven.
Dat woord van God dat aan mensen wordt toevertrouwd heeft ook dit gemeenschappelijk met het zaad: het groeit in het verborgen, zoals het zaad groeit in de aarde, in de stilte van de dagen en de nachten.  Wat bv het christendom voor Hammarskjöld betekend heeft, hoe het zijn hele activiteit heeft gedragen en bezield, - er was nauwelijks iemand in zijn omgeving die dat wist.  Het kwam maar naar buiten toen twee jaar na zijn dood zijn dagboek werd gepubliceerd. ("Merkstenen")
De werking van het woord van God lijkt op de stille kracht van het zaad.
Het kan in dit verband ook verhelderend zijn om eens te kijken naar datgene waar je het woord van God niet mee kunt vergelijken, waar het niet op lijkt.
"Niet als een storm of een vloed, niet als een bijl aan de wortel, komen de woorden van God, niet als een schot in het hart", zingen wij in een van de liederen van Huub Oosterhuis. (2)
Op dat soort dingen, dat soort gewelddadige krachten, lijkt het woord van God dus niet.  In God is geen geweld, schreef een moderne theoloog. (3)
Het woord van God heeft de onaanzienlijkheid en de stille kracht van het zaad.
Het wordt aan mensen toevertrouwd.  En voor wat deze tijd en deze generatie betreft betekent dat dus ook: het is in onze handen gelegd, ook in die van u dus en in die van mij.
Zo kwetsbaar is het Woord van de Almachtige aanwezig hier op aarde.  Amen.

Marcel Heyndrikx SVD


(1)    STANDAERT Benoît : Matteus en het caritatieve christendom. Matt. 25 en de 'werken van barmhartigheid', in: VAN SEGBROECK Fr. (Red.) : Matteus opnieuw. Leuven, Acco, 1999, pp. 157-175; 171-172.
(2)    OOSTERHUIS H.: Niet als een storm; in : OOSTERHUIS H. : Aandachtig Liedboek, Baarn, Ambo, 1983,215 pp. ; p. 37. Opgenomen in Zingt Jubilate nr. 571.
(3)    HOUTEPEN Anton : In God is geen geweld. Theologie als geloofsverantwoording in een na-theistische cultuur. Vught, Radboud stichting, 1985, 56 pp.
15e ZONDAG DOOR HET JAAR (A)   13 en 14 Juli 2002.