PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

2e ZONDAG VAN DE VEERTIGDAGENTIJD (B).   -   3 en 4 maart 2012

Genesis  22 : 1 - 18.
Marcus  9: 2 - 10.


Zusters en broeders,

'In een ander licht' :
dat zinnetje zou je kunnen zien als de samenvatting van het evangelie van vandaag, over de gedaanteverandering van Jezus op de berg.
'In een ander licht': zo hebben Jezus' leerlingen hem daar, in dat visioen op de berg gezien. De manier waarop zij daarover vertellen is voor ons vreemd, ze spreken er over in de taal van hun tijd, een taal van beelden en symbolen, bekend voor hen vanuit hun bijbel, het oude of het eerste testament .

1.     Maar waar het eigenlijk over gaat, dat je op een bepaald moment iemand helemaal anders kunt gaan zien, of dat iets in een heel ander licht kan komen te staan, dat is ons niet vreemd.
Neem nu bijvoorbeeld wat er is gebeurd in Oost-Duitsland, na de val van de Berlijnse muur. De archieven van de Stasi, de geheime politie onder het communistisch bewind, werden toen open gesteld. Men ontdekte dat er ook mensen, van wie men dat nooit had verwacht, met die geheime politie hadden meegewerkt. Deze mensen kwamen daardoor te staan in een ander licht .
En komt het niet geregeld voor dat mensen hun vader of moeder heel anders gaan zien, wanneer ze zelf vader of moeder zijn geworden?
Het zou ook niet de eerste keer zijn wanneer iemand naar aanleiding van een zware ziekte een heel andere kijk op het leven zou krijgen. Het leven en wat daarin belangrijk is komen dan soms te staan in een ander licht .
Dat andere licht waarin Jezus van Nazareth kwam te staan, daarover gaat het in het verhaal over de gedaanteverandering op de berg.

2.     Jezus' leerlingen geloofden in hem, anders waren ze waarachtig niet achter hem aangelopen. Zelfs toen een groot aantal mensen het liet af weten, zijn ze hem  trouw gebleven. (Joh. 6 : 60- 69) Maar hun visie op hem, dat was een levensgrote hindernis. Ze zagen in hem de Messias, jawel - maar juist dat was een struikelblok. Want in hun ogen en in die van hun tijdgenoten was die Messias een koning, geen gewone koning maar een superkoning, één die komen zou met macht en majesteit, iemand die Israël zou verlossen van zijn vijanden, die een soort gouden tijd zou inluiden. Hoe sterk die illusie van Jezus' leerlingen was komt nergens zo zeer tot uiting als in het eerste hoofdstuk van de Handelingen van de Apostelen. Het is dan al na Jezus' verrijzenis en vlak voor zijn hemelvaart. En zelfs dan vragen zijn leerlingen hem nog: 'Heer, gaat gij in deze tijd het koninkrijk voor Israël herstellen?' (Hand. 1:6)
Voor zoiets als het lijden en de dood van de Messias, een dood dan nog wel zoals die van een misdadiger, was er in deze visie geen plaats. Dat kon niet, dat mocht niet, daar zouden ze desnoods zelf nog wel een stokje voor steken. Als Jezus dan ook over zijn lijden en dood spreekt, zegt Petrus: 'Heer dat mag u nooit overkomen'. ( Matt. 16:22) De gedachte dat een Messias zou lijden is zo vreemd, dat Paulus de reactie er op als volgt samenvat: 'Voor de Joden een ergernis, voor de heidenen een dwaasheid'. (I Kor. 1:23 ). En voor de leerlingen gewoon onvoorstelbaar. Precies tegenover deze visie komen Jezus, zijn lijden en zijn dood, in het visioen op de berg in een ander licht te staan. Dat het hierbij gaat om een visioen wordt door Mattheüs uitdrukkelijk gezegd. (Matt.17:9) Het andere licht waarin Jezus hier komt te staan wordt uitgebeeld in symbolen: in kleren die wit worden als sneeuw, in een gelaat dat schittert als de zon. Wat precies de inhoud is van die nieuwe visie wordt door Lucas verwoord als hij het gesprek weergeeft dat door Mozes en Elia met Jezus wordt gevoerd. Lucas zegt daarover: Ze spraken met hem over zijn uittocht. (Lucas 9 : 31) Nu heeft dat woord 'uittocht' een heel aparte inhoud in Israël. De uittocht is de tocht uit de slavernij in Egypte, naar het land van de belofte, het land Kanaän. Die uittocht zien zij als de basis van heel hun geschiedenis als volk. Die uittocht is zo belangrijk dat hij nog elk jaar wordt gevierd, in het Loofhuttenfeest, een feest dat zeven dagen duurt. Door Jezus' dood en verrijzenis een uittocht te noemen, wordt datgene wat voor hen ondenkbaar en zinloos was, geplaatst in het kader van Israëls geschiedenis. Zijn lot is niet langer het lot van een mislukkeling, het is het lot van iemand die in zijn eigen leven Israëls  geschiedenis meemaakt, die geschiedenis voortzet en ze optilt naar een hoger plan. Dat is de inhoud van dat andere licht, waarin Jezus in dat visioen op de berg voor hen komt te staan.

3.     Is dat voor goed verleden tijd, of is zo'n nieuwe visie op Jezus iets dat  nog voor komt?
Dokter Jan Vermeire, de man die later de Poverello zal stichten heeft verteld dat het hem ooit overkomen is dat hij Jezus van Nazareth zag in een ander licht. Als ik me goed herinner speelde het zich af in een kerk, waarin hij terecht was gekomen, en ging het om een kruisbeeld dat daar hing. Kruisbeelden had hij in zijn leven al honderden keren gezien, zonder dat die indruk op hem hadden gemaakt. Maar nu was het alsof er van op dat kruis tot hem werd gezegd: 'Dit heb ik voor u gedaan, wat deed jij voor mij?' Het is het begin geworden van een radicale wending in zijn leven.
Als dit al voorkomt is het zeldzaam. Maar er kan zich op een veel eenvoudiger manier een nieuwe visie op Jezus van Nazareth in het leven van een mens ontwikkelen. Marcel Légaut  liet zien hoe zo'n nieuwe visie zich kan ontwikkelen vanuit de ervaringen die men opdoet.
Voor wie bv eenzaamheid meemaakt, wordt de eenzaamheid van Jezus meer invoelbaar. Wie de angst voor de dood heeft gekend, begrijpt iets meer van zijn angst in Getsemane. Wie ooit door een vriend verraden werd, weet wat hij heeft meegemaakt toen hij door Judas verraden werd. En als iemand ooit met een dreigende mislukking werd geconfronteerd, verstaat hij of zij waarom hij over Jerusalem heeft geweend. (Lucas 19:41) Vanuit onze eigen ervaringen kunnen de ervaringen van Jezus in een ander licht komen te staan, en komt zijn persoon ons op een nieuwe manier nabij. In één van zijn gedichten dat gaat over de laatste dagen die keizer Karel V doorbracht in het Spaanse Juste, ziet Anton van Wilderode de keizer op die manier Jezus van Nazareth meer nabij komen. De tekst luidt als volgt:

'De lector leest met een te jonge stem
uit Lucas het verhaal voor van het lijden
waarom ik hem verzocht.
Wij lopen beiden
de weg van Juste naar Jerusalem.
(…..)
Ik hoor de woorden niet meer echt
en niet de knapenstem die ze doet leven
Ik zie in zweet en bloed een God begeven
mijn laatste dagen op zijn nacht gelegd'. (1)

Mijn laatste dagen en zijn nacht: Jezus van Nazareth en zijn lot naderbij gekomen, gezien in een ander licht, het licht van het eigen naderend levenseinde.
Amen.

Marcel Heyndrikx SVD

(1)     VAN WILDERODE Anton : De Vlinderboom,in Volledig dichtwerk. Tielt, Lannoo, 1999, p. 753.