PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

5^e ZONDAG IN DE VEERTIGDAGENTIJD (B)  -  5 en 6 april 2003

1^e Lezing:  Jeremia 31: 31-34.>Evangelie:  Johannes 12: 20-33.

Zusters en broeders,

Een tijdje geleden kreeg ik eens een originele felicitatie in handen. Het was een brief die een man had gericht aan zijn vriend, naar aanleiding van diens verjaardag.

De twee vrienden hadden allebei al een zekere leeftijd. En de felicitatie had betrekking op al de veranderingen die ze in hun leven al hadden meegemaakt.

De briefschrijver schreef onder andere het volgende:

"Wij zouden elkaar eigenlijk proficiat moeten wensen. Want wij zijn een sterk geslacht... Wij hebben nogal wat zien veranderen. En we hebben al die veranderingen overleefd."

Hij somt een aantal van die veranderingen op. Hij zegt bv.:

"Wij waren er al voor de TV,  voor het diepvriesvoedsel, de kopieerapparaten, de plastiek en de contactlenzen. Wij hebben de pil weten komen, de radar en de kredietkaarten.  We waren er eerder dan de atoomsplitsing, de laserstralen, de panty’s en de droogkasten. Wij zijn geboren voor de mens wandelde op de maan.  Wij trouwden eerst en woonden dan samen.

In onze tijd waren kevers insecten en geen Volkswagens.

We kenden geen jongens met oorringen, geen hippies en geen yuppies.  Geen bomvrouwen en geen latrelaties.

We verstuurden een brief voor een frank.  Een auto kostte veertigduizend frank.  Maar dat kon bijna niemand betalen"

Zijn brief gaat nog een tijdje zo door.  En je schiet er geregeld bij in een lach.

Die veranderingen waar hij het over heeft, zijn overigens nog niet afgelopen.  Ze gaan nog altijd door.  Om er maar een paar te noemen: de vaste telefoon wordt steeds meer vervangen door een draagbare, door een GSM.  Het faxapparaat dat nog geen 20 jaar oud is, moet nu alweer wijken voor de E-mail.  Het Internet is bezig de wereld te veroveren.  En binnen een paar jaar schijnt de streepjescode op de producten die wij kopen te worden vervangen door een chip.

Al die veranderingen hebben natuurlijk heel wat gevolgen.  Een van die gevolgen is dat wij ons steeds opnieuw moeten aanpassen.  Dat brengt vooral in het begin soms nogal wat moeilijkheden mee.  Maar na verloop van tijd zijn wij daar ook weer aan gewoon. .

Die veranderingen hebben wij ook meegemaakt op godsdienstig gebied.  Het Tweede Vaticaans Concilie heeft daar heel sterk toe bijgedragen.

Neem nu de liturgie bv.: Wij zijn overgegaan van het Latijn naar de volkstaal.  Van communie op de tong naar communie op de hand.  Van de priester die met de rug naar het volk aan het altaar stond, naar een priester die voorgaat in de eucharistie met het gezicht naar de mensen toe.  We gingen over van vasten naar broederlijk delen.

Ook op godsdienstig gebied gaan de veranderingen nog steeds verder.  Van allemaal aparte parochies zijn wij nu aan het overgaan naar een fusie van parochies.  En bij gebrek aan priesters zullen we over afzienbare tijd waarschijnlijk ook af en toe woord- en communiediensten moeten houden.

Vandaag maken we ook zo'n stukje verandering mee in onze kapel.  Er is een nieuw altaar gekomen, een nieuwe lezenaar, en de opstelling van de stoelen is enigszins veranderd.

Dat is niet het gevolg van een plotse inval van een paar mensen.  Het Kapelteam in zijn geheel is daarbij betrokken geweest en het heeft er meer dan twee jaar over gedaan.  Er is gewikt en gewogen.  Men is gaan kijken in andere kerken waar dit al was doorgevoerd.  Men heeft een binnenhuisarchitect geraadpleegd.  Men heeft proefopstellingen gedaan.  Vorig jaar heeft Trui Tavernier ook al iets verteld over dit project.  Tenslotte heeft iemand van het Kapelteam het altaar, het podium en de lezenaar heel deskundig vervaardigd.  En bovendien nog gratis ook..  Het geheel heeft aan het Kapelteam alleen het materiaal gekost.

In het begin doen veranderingen nogal eens vreemd aan.  Ze wekken soms weerstand op.  Het oude vertrouwde is een mens soms lief geworden.  Je vraagt je dan af: Moet dat nu ?

Misschien kan ik de mensen die er wat moeite mee hebben enigs­zins helpen, door de motieven uiteen te zetten waarom men voor deze veranderde opstelling heeft gekozen.

Het zijn er hoofdzakelijk twee.

Een eerste reden is van praktische aard.

U zult zelf ook wel al gemerkt hebben dat het aantal kerkgangers nog steeds daalt.  15 jaar geleden kwamen hier nog 750 mensen naar de Mis.  Er waren dan wel nog drie missen in plaats van twee.  8 jaar geleden, toen het Kapelteam de kapel van de paters over nam, was dat aantal gedaald tot 215.  En op het ogenblik zijn we nog met ongeveer 100 tot 120 mensen per weekend, die hier naartoe komen om eucharistie te vieren.

In zo'n situatie is het eigenlijk niet wenselijk dat mensen zover verwijderd zitten, verspreid over heel de kapel.  Het is niet alleen een nogal triest gezicht, maar het maakt het samen bidden en zingen er ook niet gemakkelijker op.  Je hebt dan te weinig steun aan elkaar.

Maar die praktische reden is niet de belangrijkste.

Er is een tweede reden waarom men de opstelling veranderd heeft, en die gaat veel dieper.  Want die heeft onmiddellijk te maken met wat wij hier meestal doen: namelijk het vieren van de Eucharistie.

De Eucharistie gaat terug op het Laatste Avondmaal.  Met zijn boodschap dat liefde de kern is van ons bestaan - liefde tot God, liefde tot de mens die je naaste is - was Jezus frontaal in botsing gekomen met de religieuze machthebbers en de fundamentalisten van zijn tijd.  Voor hen stond de Wet boven alles.

Hij kon voorzien hoe dat zou eindigen.  Daarom heeft hij op die laatste avond wat hem bezielde samengevat is een gebaar, een teken, een symbool ..Hij nam brood en hij brak het.  En hij verwees naar zijn lichaam, zijn leven, dat ook gebroken zou worden.  Hij nam een beker met wijn, en gaf hen die te drinken.  En hij verwees naar zijn bloed dat zou worden vergoten.  En hij vroeg hen: "Blijft dit doen, en blijft op die manier aan mij denken.  Aan mijn liefde, aan mijn leven".

Sinds die avond zijn er bijna 20 eeuwen voorbij gegaan.  In die eeuwen is er van alles gebeurd: oorlog en vrede, opkomst en ondergang van beschavingen, bloei en verval, ook van het chris­tendom.  Maar het trof me toen ik bij de Engelse Bijbelgeleerde Charles Dodd las: In al die eeuwen is er geen week voorbijgegaan zonder dat die gedachtenis van Jezus werd gevierd (1).

Wat er ondertussen echter ook gebeurd is, is dit: de vorm, de gestalte, de manier waarop die viering er uit ziet, is steeds verder van de manier waarop het Laatste Avondmaal er uit zag weggegroeid.  In plaats van de tafel van het Laatste Avondmaal kwam er een soms indrukwekkend altaar.  In plaats van een gemeenschap van leerlingen kwamen er gelovigen die steeds meer apart in de kerk verspreid zaten, en in plaats van Jezus die te midden van zijn leerlingen aanwezig was, stond de priester ergens ver weg, van voor, op een verhoog.

De vernieuwing van de liturgie is onder andere een poging om weer meer aan te sluiten bij de vorm, de gestalte van het Laatste Avondmaal.

Als je het zo bekijkt, kun je misschien ook beter begrijpen wat het Kapelteam met deze veranderde opstelling heeft bedoeld.

Er is geprobeerd om het altaar te vervangen door iets dat meer lijkt op een tafel, zoals er bij het Laatste Avondmaal een tafel was.  Er is getracht om mensen rond dit centrum samen te brengen, zoals Jezus met zijn leerlingen als een gemeenschap rond een tafel samen was.  En de plaats van de voorganger is daarom ook weer dichter bij de mensen gebracht.  Zo dichtbij als Jezus toen bij zijn leerlingen was .

Ik draag deze preek op aan de mensen die er moeilijkheden mee zouden hebben.  Een preek aan iemand opdragen doe ik zelden of nooit.  Maar ik kan hen wel enigszins begrijpen en ik respecteer hen.

Maar ik zou ook de mensen willen bedanken die hieraan met veel toewijding en zorg hebben gewerkt.  Zolang als wij blijven zoeken naar een viering van de Eucharistie die door het Laatste Avondmaal wordt geïnspireerd, zolang zijn wij, denk ik, op de goede weg.  Ik hoop dat u en ik het ook zo mogen zien en beleven. 

Amen

 

Marcel Heyndrikx  SVD

(1)  DODO Charles H.: La fondateur du christianisme. (The Founder of Christianity ) Paris, Seuil, 1972, 187 pp.; p.21.