PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

31^e ZONDAG DOOR HET JAAR (C)   -   3 en 4 november 2001 

1e lezing: Wijsheid 11:23 -12:2
Evangelie: Lucas 1.9:1-10.

Zusters en broeders , 

De wereld van Zacheüs was gebouwd op vier principes.
Zijn eerste principe was: "Hebben is hebben en krijgen is de kunst".  Principe nummer twee: "Zorg goed voor jezelf, een ander doet het niet". Het derde principe: "Geld dat stom is, maakt recht wat krom is". En het laatste principe, misschien wel het voornaamste van de vier: "Geld is macht".

Stevige principes zijn dat, en Zacheüs had het er ver mee gebracht.
Hij was een belangrijk man, hoofd van de belastingsontvangers van Jericho.  En hij was goed bij kas.  Lucas zegt: Hij was rijk.
Natuurlijk, aan iedere positie mankeert er wel iets.
Vrienden bv, - die had hij nauwelijks.
Voor de ene stadsgenoot was hij een soort verrader, een die met de bezetter, met de Romeinen heulde.  Voor de ander een afperser, die van zijn positie misbruik maakte om geld uit hun zakken te kloppen.
Als hij op straat liep en iemand tegenkwam, dan keek die gegarandeerd de andere kant uit.  En het was genoeg dat hij naar een vergadering of naar een feest ging, om een heel aantal mensen stilletjes te zien verdwijnen.  Ze moesten ineens allemaal dringend ergens anders naartoe.
Alsof hij schurft had.
Dat moest je erbij nemen, in zijn beroep.  Dat was Zacheüs en dat was zijn wereld.

En toen, op die bepaalde dag, is er iets gebeurd dat eigenlijk niet kon.  Die wereld van hem is met pijlers en al onderste boven gegaan.
Hoe dat precies in zijn werk ging?  Niemand die het weet.
Zeker is dat er iets is gebeurd, iets tussen hem en die ander, Jezus van Nazareth.  Het evangelie vertelt daar wel een paar dingen over, maar die blijven toch aan de buitenkant.  Het echte, het diepste, is blijkbaar niet te zeggen.
Er is maar één ding waar je datgene wat Zacheüs overkwam, misschien mee vergelijken kunt.
Als een jongen en een meisje, of een man en een vrouw elkaar leren kennen, van elkaar beginnen te houden, zie je soms ook zoiets gebeuren .
Dan zie je soms dat hun hele leven, dat hun hele wereld verandert.
Zou het kunnen dat het iets in dien aard is geweest - dat Zacheüs Jezus van Nazareth leerde kennen en dat hij van die man is gaan houden?
Dat hij daarom zijn eigen wereld heeft opgegeven, om zich aan te sluiten bij de wereld van die man?

Er worden in het evangelieverhaal drie dingen vermeld, die wellicht die kant op wijzen.

Het Eerste wat hem voor Jezus van Nazareth en zijn wereld zal doen kiezen is misschien al het feit dat Jezus van Nazareth oog heeft voor hem, hem aanspreekt,en hem noemt bij zijn eigen naam.
Het is niet hetzelfde wie het is die u noemt bij uw naam,en op welke manier dat gebeurt.  Je kunt iemand zo noemen bij zijn of haar naam, dat iedereen voelt dat er onweer in de lucht zit.  Maar je kunt iemand ook op die manier aanspreken, dat daarin sympathie, welwillendheid, soms zelfs intimiteit doorklinkt.  Zo noemde Jezus van Nazareth Maria van Magdala bij haar naam, op de morgen van de verrijzenis, toen ze dacht dat de tuinman voor haar stond. (Joh. 20:16)  Zo noemde hij ook Petrus bij zijn naam, toen hij hem vroeg, eveneens na zijn verrijzenis: Simon,zoon van Jona, hou je van mij? (Joh. 21:15-17)
Misschien heeft Jezus op die manier ook Zacheüs bij zijn naam genoemd.

Het Tweede wat Zacheüs wellicht voor Jezus van Nazareth en zijn wereld deed kiezen, was misschien dat Jezus aan Zacheüs de kans gaf, om iets voor hem te doen.
Iemand iets geven, dat is mooi, dat kan mooi zijn.  Maar er zijn momenten dat je een ander geen groter plezier kunt doen, dan iets van hem of van haar aan te nemen.  Jezus heeft Zacheüs de kans gegeven om iets voor hem te doen.  Hij geeft Zacheüs de kans om hem als gast in zijn huis te ontvangen.  Er waren in Jericho mensen genoeg die hem hadden willen ontvangen.  Maar Jezus kiest Zacheüs uit.  Hij geeft voorrang aan de man die overal wordt buiten gekeken, die men liefst van al links liet liggen.  Om het met een moderne uitdrukking te zeggen: Jezus doorbreekt het 'cordon sanitaire', dat rondom Zacheüs lag.

Het Derde wat Zacheüs voor Jezus en zijn wereld doet kiezen is dat Jezus niet alleen zijn gast wil zijn, maar met hem aan tafel wil gaan.
Maaltijd houden met iemand, dat was in die tijd zoiets als met iemand verbroederen.  Laten zien dat je bij hem hoort.  Dat je zelfs vrij intiem met hem bent.  Als Jezus leerlingen bv later willen duidelijk maken hoe intiem ze met hem waren, dan zeggen ze: "Wij hebben met hem gegeten en gedronken", (Hand. 10:41) en als de auteur van het laatste bijbelboek wil aangeven hoe intiem mensen die voor Jezus hebben gekozen, na dit leven met hem verenigd zullen zijn,dat laat hij Jezus zeggen: "Ik zal maaltijd met hem houden en hij met mij". (Openb. 3:20)

In Jezus van Nazareth en in die drie tekens is er een wereld naar Zacheüs toe gekomen die hij absoluut niet kende.  Daar was een man die hem de moeite waard vond, die hem uitkoos, hem bij zijn naam noemde, zijn gast wou zijn, met hem verbroederde.
Waarschijnlijk was het dát: die man en waar hij voor stond, die wereld van goedheid, van vriendschap, van waardering, heeft zijn wereld van geld, van eigenbelang en van eenzaamheid, onderste boven gekeerd
De man die hij perse wou zien, de man voor wie hij in een boom was gekropen, heeft zich inderdaad aan hem laten zien, maar veel en veel dieper dan Zacheüs zich dat ooit had voorgesteld.
Maar die man heeft hem ook nog iemand ánders laten zien.  De man liet hem, gewoon maar uit kontrast, ook zichzelf, Zacheüs zien: een mens, opgesloten in zijn wereld van eigenbelang, van graaien en grijpen, van hebben en houden, van eenzaamheid, van isolement.
Dat geld macht is, dat wist Zacheüs al.  Soms is geld zelfs macht in het kwadraat.
Wat hij die dag heeft geleerd is dit: Als puntje bij paaltje komt, als het er echt om gaat, dan is er toch één macht die nog groter is, dat is de macht van de liefde.  Dat heeft die vreemde, die man uit Nazareth,hem geleerd.

Zonder enig verwijt, zonder enige dwang, gewoon maar door zijn aanwezigheid in zijn huis en aan zijn tafel, heeft die Jezus hem voor de keuze gesteld: de keuze voor zijn geld of voor zijn leven.  Zacheüs heeft bijna met branie voor zijn leven gekozen: de helft van zijn geld geeft hij weg. En als hij iemand te kort heeft gedaan, dan zal hij hem vergoeden: die ander krijgt dan twee, drie, vier keer zoveel terug.  Zacheüs heeft die dag voor de man uit Nazareth en voor diens wereld gekozen.  En er wordt bij gezegd dat hij vol vreugde was.

Marcel Heyndrikx SVD