PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

31^e ZONDAG DOOR HET JAAR (C).   -   30 en 31 oktober 2004.

Wijsheid 11 : 22 - 12:2.
Lucas 19: 1-10.

Zusters en broeders ,

Er was iemand overleden.  En het was na zijn dood en vóór zijn begrafenis.  We zaten op een avond bij elkaar.
Eén van de jongens was aan het woord.
Hij haalde herinneringen op aan zijn vader die gestorven was.
Hij karakteriseerde hem op de eerste plaats als iemand die zijn kinderen had leren zien.  Planten en dieren had hij hen Ieren zien.  Maar ook de haven van Antwerpen, de Deltawerken en de schilderijen van Permeke in zijn huis, dat nu een museum is.  Wat hem verder vooral was bij gebleven, wat hij bijzonder had gewaardeerd, was dat zijn vader aan zijn kinderen zoveel vrijheid had gegund. Hij steunde hen in hun keuzes, hij stond achter hen. En dan maakte het niet eens veel uit of hij het helemaal of maar half met hun keuze eens was.
De vader was voor zijn zoon iemand die aan zijn kinderen de ruimte had gegeven.
Daar moest ik aan denken, naar aanleiding van de lezingen van dit weekend.  In de eerste lezing staat er namelijk een heel mooie omschrijving van God.  Hij wordt daarin genoemd: "Hij die liefheeft al wat leeft".
"Al wat leeft" blijkt ook mensen te omvatten als Zacheüs.  Eén die door zijn dorpsgenoten is uitgestoten.  Niet eens onbegrijpelijk.  Zijn manier van belasting innen was een aanfluiting van recht en van eerlijkheid.  Zo was Zacheüs dan buiten de groep terecht gekomen -maar niet buiten de aandacht van Jezus van Nazareth, want niet buiten de zorg van hem die liefheeft al wat leeft.

Als je over dat liefhebben gaat nadenken, ontdek je al gauw dat de liefde veel gezichten heeft, dat ze veel vormen aanneemt.  Dat is zo met de liefde onder mensen.  Volgens de Bijbel is dat ook zo met de liefde van God.
Misschien is voor ons de meest vreemde vorm van Gods liefde wel dat Hij aan alles wat hij geschapen heeft, de ruimte schenkt.
De ruimte om zich te ontplooien volgens hun eigen wetten, als het gaat over de dingen van de kosmos.  De ruimte om in vrijheid hun eigen keuzes te maken, als het gaat over mensen.  De ruimte om hun eigen weg te gaan.  De ruimte ook om zich te vergissen.  De ruimte zelfs om zich van hem, van God en van de medemensen af te keren, en misdaden van allerlei soort te begaan.  De meest fundamentele vorm van zijn liefde is dat.  Misschien ook wel de meest verbijsterende vorm.
In het boek: "La Gaffe de Dieu?" van Francine de la Gorce vraagt een klein meisje aan haar moeder of dat geen stommiteit van God is geweest, 'une gaffe' om de mensen vrij te scheppen.  Want kijk toch eens wat mensen allemaal aanrichten?  De moeder zegt daarop aan haar kind: "Als wij niet vrij waren, zou er inderdaad niet zo'n wanorde zijn.  Maar dan zou jij ook geen mama hebben om van te houden, en ik zou geen klein meisje hebben dat van mij hield". (1)
"Waarom heeft God de mens toch vrij geschapen?
Diezelfde vraag komt ook naar voren in het oratorium "Het lied van de aarde", dat door Huub Oosterhuis werd geschreven en door Tom Löwenthal op muziek gezet.  Waarom heeft God de mensen vrij geschapen?
In dat oratorium antwoordt God op die vraag: "Omdat ik vriendschap wou, gelijkwaardige liefde".
De realist reageert daarop: "Maar kijk dan wat gebeurt: vijandschap en haat".  En een koor van vrouwen zingt naar God toe: "Je bent een lieve schat, maar zo naïef".
Ruimte en vrijheid aan mensen geschonken om lief te hebben, is dat een naïviteit?

Zo ziet het er inderdaad vaak genoeg naar uit.  Liefde, ge ziet er niet veel van, als je de nieuwsberichten bekijkt.  Gevechten in Irak, gegijzelde mensen die worden onthoofd, raketaanvallen in de Gazastrook, bomauto's die ontploffen in Israël, kindsoldaten in Oeganda, vluchtelingen in Soedan en corruptie van de Noordpool tot de Zuidpool.  Zei daar iemand iets over liefde?
En toch is die er ook.  Soms, ineens .
Neem nu bv. Zacheüs.  Die wordt ineens met een mens geconfronteerd, die hem niet minachtend voorbij loopt, iemand die hem de moeite waard vindt.  Eén die zijn gast wil zijn.  Iemand die zelf het initiatief neemt om bij hem te zijn.  Als je graag bij iemand wilt zijn, is dat soms geen vorm van liefde?
Zeker dan als al die anderen liever niet in jouw gezelschap worden gezien.  En er niet over piekeren om samen met jou maaltijd te houden.
Zacheüs is daar zo door geraakt, dat hij onderste boven gaat.
Dat kleine mannetje ontdekt een nieuwe wereld.
Omdat er iemand was die hem de moeite waard vond, die hem aandacht en genegenheid schonk, ontdekt Zacheüs zelf nu ook de anderen.
Hij ontdekt de armen.  Wat zou een tolbeambte aan moeten met mensen die geen cent hebben?  Hij heeft ze tot dan toe gegarandeerd niet gezien.
Hij ziet ze nu, hij ziet ze voor de eerste keer.  Hij laat ze in zijn leven binnen komen, omdat er iemand was die hem eerst in zijn leven binnen liet. Hij geeft aan die armen meteen de helft van zijn bezit .
En de mensen die hij onrecht heeft aangedaan, die ziet hij nu met nieuwe ogen.  Hij geeft het hen allemaal terug.  Neen,ze krijgen vier keer zoveel van hem.  Zulke uitzinnige dingen doet alleen iemand die tot in zijn diepste diepte is geraakt.  Alleen de liefde doet zulke dingen -en voelt zich daarbij dan nog gelukkig ook.
Zou het dan toch kunnen?  Zou het kunnen zijn dat God daarvoor de mensen de ruimte, de vrijheid schenkt?  Opdat ze zouden kunnen lief hebben?

Op zo'n avond tussen dood en begrafenis van iemand in, op een avond waarin met ontroering en dankbaarheid wordt verteld over een vader die zijn kinderen de ruimte schonk -op zo'n avond is het niet eens zo moeilijk om dat te geloven.

Marcel Heyndrikx SVD

 (1)           Abbé Pierre: Testament. Averbode en Kampen: Kok, 1995, pp. 36-37.