PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

FEEST VAN ALLERHEILIGEN - 2008

Openbaring 7: 2-4; 9-14.
Mattheüs 5 : 1-12a.

Zusters en broeders,

I.                   Soms loop je door een drukke straat, mensen voor en achter je.  Je kijkt eigenlijk naar niets, niets speciaal.  Maar ineens vallen uw ogen op een winkelraam.  Met grote letters staat daar één enkel woord: Nieuw.  En daarachter een nog groter uitroepteken.  Het trekt uw aandacht, ongewild.  Het gaat misschien alleen maar om een nieuw scheerapparaat, een nieuwe mode, of een nieuw soort wasmiddel.

Maar dat woord 'nieuw', dat doet het hem.  We lopen er blijkbaar altijd weer in.  Een nieuw huis, een nieuwe omgeving, een nieuwe politiek, een nieuw jaar.  Het klinkt voor ons als een belofte.  Soms krijg je de indruk dat wij allemaal op iets zitten te wachten.  Er wacht iets diep in ons op zoiets als een nieuwe wereld. (1)

II.                 Over zo'n nieuwe wereld is er veel gedroomd.  De meest bekende van die dromen is wellicht die van Thomas Moore: Utopia (1516).  Maar in die richting is er bovendien ook hard gewerkt.  Door de Franse revolutie bv.  Die omschreef haar ontwerp van en voor zo'n nieuwe wereld als :'Liberté, égalité, fraternité' : Vrijheid, gelijkheid en broederlijkheid.  En ze hebben zich daarvoor ingezet.  De tot nu toe laatste poging van grote omvang om zo'n nieuwe wereld tot stand te brengen is het communisme geweest.  Marx formuleerde zijn visie op zo'n nieuwe wereld als: een wereld waarin er erkenning zou zijn van de mens door de mens in een klasseloze maatschappij.  En het communisme heeft daaraan gewerkt, we­reldwijd.  Maar zoiets stuit op weerstand, onvermijdelijk.  En zowel de Franse Revolutie als het communisme hebben getracht die weerstand uit te schakelen, met geweld.  Dat is in beide gevallen geëindigd op moord en doodslag op grote schaal.  Wat het communisme betreft heeft een groep franse intellectuelen, onverdacht want van linksen huize, op basis van analyses, de rekening opgemaakt.  Het is een boek van 846 bladzijden geworden.  Met als ondertitel: Crimes, terreur, répression: misdaden terreur en onderdrukking en op de stofomslag van dat boek: 85 millions de victimes; 85 miljoen slachtoffers. (2)

Die nieuwe wereld opbouwen: dat kan, eventueel met veel moeite, met veel toewijding ook, op het vlak van wat ik nu maar de buitenkant zal noemen: op het vlak van de economie, de economische structuren, de politiek.  Maar het loopt altijd weer stuk op dezelfde plek: het loopt vast aan de binnenkant, aan de kant van de mens en zijn men­taliteit.  De idee van Marx dat, als de structuren maar vernieuwd waren, dat de mens ook wel zou veranderen, is een levensgrote en in feite gevaarlijke illusie gebleken.  Jaloersheid, hebzucht, haat en ruzie,bedrog, engheid van geest, gierigheid, banaal egoïsme, al die duistere dingen van het menselijk hart hebben zich onmiddellijk ook op die nieuwe structuren, vastgezet.  Er is geen traan minder om geschreid.  En mensen bleven verlangen naar een andere, een betere wereld.

III.              Er zijn er ook geweest die aan de andere kant begonnen zijn, aan de binnenkant, aan de kant van de mens, zijn mentaliteit,zijn hart.  De meest bekende onder hen is, althans voor ons, Jezus van Nazareth geweest.  Die nieuwe wereld heeft bij hem een eigen naam.  Hij noemt die: de wereld van God, de wereld zoals God die bedoelde, het Koninkrijk van God.  Van in het begin, van zo gauw als hij zijn boodschap begint te verkondigen zegt hij: Die nieuwe we­reld, dat Koninkrijk van God is nu nabij. (Marc. 1:15)

De mensen keken er van op.  Want hij liet het niet bij woorden al­leen.  Hij liet hen tastbaar voelen dat God iets van plan was.  Er wordt van hem verteld dat hij twee blinden genas, ergens langs de weg naar Jericho.  Hij reinigde tien melaatsen.  Hij wekte een dood meisje ten leven op.  Hij gaf aan 4000 mensen te eten, in de woestijn.  De men­sen reageerden: 'Zoiets hebben we nu nog nooit gezien' (Marcus 2:13) en ze zeiden: 'Nog nooit heeft iemand zo ge­sproken'. (Johannes 7:46)  Hij zelf zei: Een nieuwe wereld is nu vlakbij, die nieuwe wereld is nu binnen handbereik.

Als iemand die nieuwe wereld wou binnengaan, dan eiste dat, volgens Jezus van Nazareth wel, dat hij of zij z'n hart zou reinigen.  Het eiste een ommekeer, een bekering.  Dat was teveel gevraagd.  Als die nieuwe wereld tot stand zou komen, dan zou dat zijn door de liefde en door de kracht die van de liefde uitgaat.  En zij dachten aan de Romeinen, en aan de wraak die ze wilden nemen.  Jezus van Nazareth sprak over de armen die zalig zouden zijn, en zijn toehoorders rekenden er juist op dat die nieuwe wereld een soort luilekkerland zou worden.  Hij had het over de laatsten die eerst zouden komen, en over de hoogsten die de laagste werkjes moesten opknappen, in dienst van de anderen.  En hij lei de vinger op de wonde, als hij hun oneerlijkheid, hun hebzucht, hun zelfgenoeg­zaamheid aan de kaak stelde.  Die boodschap over die nieuwe wereld, dat koninkrijk dat er zelfs al was, midden onder hen (Luc. 17:21) die wereld die vanuit hun binnenste tot stand moest worden gebracht, het maakte hen agressief.  Tenslotte werden ze het beu, en ze spijkerden hem met zijn Koninkrijk aan een paal.  En zo is dan die nieuwe wereld rakelings aan ons voorbij­gegaan.

IV.              Maar sedertdien ziet ge iets gebeuren dat op een wonder lijkt, en het misschien ook is.  Die nieuwe wereld blijkt namelijk niet helemaal te zijn verdwenen.  Hij is op een merkwaardige manier aanwezig gebleven onder ons.  Je ziet hem telkens weer opduiken nu hier, dan daar.  Je kunt het van te voren nooit zeggen.  Het gaat dan om mensen die voor dat Koninkrijk van God, voor die andere, die nieuwe wereld, alle deuren van hun hart open stellen.  Heiligen, zeggen we dan.  Mensen die radicaal aan de kant van Jezus van Nazareth en zijn boodschap gaan staan.  Ze volgen Jezus, onvoorwaardelijk.  Ze aanvaarden zijn persoon, zijn leer, zijn oproep, zoals die voor hun geweten, op een heel eigen manier naar hen toe komt.  Ze vragen zich niet af of dat praktisch is, of gemakkelijk.  Ze vragen ook niet of het goed zal aflopen, of ze er geen last gaan mee krijgen.  Ze gaan, zoals mensen gaan die geloven in een nieuw begin, in een wereld die komt.

Sommigen van hen hebben bekende namen.  De meesten kennen wij niet.  Ze waren op zich maar gewone mensen.  In een overall, een bureeljas of een keukenschort, maar er zijn er ook bij in smoking, net zo goed.  Ze maakten heel weinig drukte.  De diepe en mooie dingen maken meestal niet veel lawaai.  Ze hadden één ding gemeenschappelijk: die radicale keuze voor die nieuwe wereld, en voor hem in wie die wereld al aanwezig was: Jezus, de man uit Nazareth.

Ze maakten, en ze maken telkens weer, dat wij kunnen blijven geloven dat die nieuwe wereld geen waanbeeld, geen illusie is.  Dat soort mensen, die vieren we vandaag, op hun feest, het feest van hen allemaal samen: ALLERHEILIGEN.

Amen.

Marcel Heyndrikx SVD

 

(1)       GUARDINI Romano : De Heer (Utrecht, het Spectrum, 1949, p. 734.

(2)     COUTOIS Stéphane (e.a.): Le Iivre noir du communisme.  Crimes, terreur, répression (Paris, Laffont, 1997, 846 pp.).