PREKEN van Marcel Heyndrikx SVD

PINKSTEREN  -  11 en 12 juni 2011

Handelingen 2: 1-12.
Johannes 20: 19-23.

Zusters en broeders,

1.         't Is onze gewoonte niet ik weet het, en ik wil er ook geen gewoonte van maken, maar als u er niets op tegen heeft, laat ons dan voor één keer eens beginnen met een quizvraag. En omdat het Pinksteren is luidt die vraag:
Noem eens 5 eigenschappen of 5 activiteiten van de heilige Geest.
Het zou me verwonderen als u met die vraag niet in de problemen zou terecht komen. Een eerste activiteit van de Geest ligt voor de hand. Vermits het Pinksteren is weet u wel dat de heilige Geest op dat eerste Pinksterfeest op de apostelen is neergedaald. Verder herinnert u zich ook mis­schien nog dat de H. Geest in het vormsel aan ons geschonken is. Maar van hier af wordt het al wat moeilij­ker. Mogelijk zegt iemand nog wel dat Maria haar kind heeft ontvangen van de H. Geest; al is het misschien wel het beste dat niemand verder vraagt wat dat dan betekent. Vroeger, maar dan inderdaad vroeger, zou iemand er waarschijnlijk ook nog aan toegevoegd hebben dat we de H. Geest aanriepen als we voor of tijdens een examen in de rats zaten en dan baden dat de H. Geest ons verstand zou verlichten. Maar daarmee zijn we waarschijnlijk wel onge­veer aan het einde van ons latijn, en die laatste activiteit die we aan de heilige Geest toedichten vind je in geen enkel evangelie. Einde van de quiz. Hij was alleen maar bedoeld om te laten zien dat de heilige Geest voor ons zoiets als een nobele onbekende is.

2.         Maar, en nu komt er iets dat u misschien niet ver­wacht -dat ligt niet alleen maar aan ons, het ligt ook aan hem.
Daarover staat er namelijk iets in het evangelie volgens Johannes. Er wordt daar verteld dat er op een nacht een Farizeeër, Nicodemus, naar Jezus toe kwam. Hij wou wel eens weten wat er volgens Jezus moest gebeuren in zijn leven. En Jezus geeft als antwoord dat hij opnieuw geboren moet worden als hij dat Koninkrijk van God dat Jezus kwam brengen wou binnengaan. De man begrijpt er niets van en zegt dat ook.
En Jezus antwoordt: die nieuwe geboorte in een mens is het werk van de heilige Geest. En over de heilige Geest voegt Jezus er aan toe:
Het is met de Geest als met de wind: Ge hoort hem wel, ge hoort zijn gesuis, maar ge weet niet van waar hij komt of waarheen hij gaat (Joh.3:8). De Geest is in mensen aan het werk. Maar hij blijft zelf op de achtergrond.

3.         Maar als hij dan toch onder ons aan het werk is, waar moeten we hem of haar dan zoeken?  Waar woont of werkt hij ergens onder ons?  Het eerste antwoord op deze vraag is al vervat in dat verhaal over Pinksteren: Hij woont en werkt in de gemeenschap van Jezus' leerlingen. Aan die gemeenschap van zijn leerlingen had Jezus voor zijn afscheid de komst van de Geest beloofd. Hij zei: De Vader zal u een andere gids en helper zenden, de Geest van de waarheid, en hij zal bij u blijven voor altijd (Joh. 14:16-17). De gemeenschap van zijn leerlingen krijgt van Jezus de opdracht om niet aan haar taak te beginnen, vooraleer de Geest over haar gekomen is (Hand. 1:4-5). En op Pink­steren is het dan zover: dan komt die Geest inderdaad over hen allen. En hij blijft die gemeenschap vergezellen heel de Handelingen der Apostelen door. En als je vraagt wat hij doet dan is het voornaamste, het meest opvallende, tel­kens weer dit: Hij ligt steeds weer aan de basis van een nieuw initiatief. Hij is het die aan de Jood Petrus de weg wijst naar de heidenen. Want terwijl Petrus nog aan het spreken is tot de heiden Cornelius en zijn familie daalt de Geest reeds op die mensen neer. En de christenen uit de Joden verbazen er zich over dat de Geest nu ook op de heidenen is neergedaald (Hand. 10:44-45). En in Antiochië is hij het die Saulus en Barnabas de wijde wereld van de heidenen in stuurt (Hand. 13:2). Terwijl de eerste kerkver­gadering, die van Antiochië, zich op diezelfde Geest beroept, wanneer ze nieuwe wegen inslaat (Hand. 15:28). De Geest woont en werkt in de gemeenschap van Jezus, in de kerk: dat is voor die eerste generatie van christenen duidelijk. Ze zetten dat zelfs in één van hun oudste geloofsbelijdenissen: 'Ik geloof in de heilige Geest, die is in de heilige Kerk'. (1)

4.         Maar is daar in onze kerk nog iets van te zien, van die heilige Geest en van zijn werk?  Als vernieuwing het werk is van de Geest, dan moet je daarvoor tegenwoordig bij ons niet zijn. Men is van bovenaf langs alle kanten bezig met de zaken terug te draaien. En als het gaat over activi­teiten van en in de kerk, dan zijn het niet de activiteiten van de Geest, maar die van pedofiele priesters en religieu­zen die het nieuws halen. Alleen: er is wél aan ons beloofd dat de Geest het uit zal houden, dat hij tenminste zich niet zal laten uitschrijven. Dat hij bij ons zal blijven voor altijd.
Om hem aan het werk te zien, moet je vaak achterom kijken en zien waar er in de kerk een nieuw begin is gemaakt dat in de lijn ligt van Jezus van Nazareth en zijn boodschap. Om maar een paar voorbeelden te noemen: Wanneer Vincent Lebbe ruim honderd jaar geleden tegen heel veel weerstand in, in China begon te pleiten voor de opleiding van Chinezen tot priester, dan was de Geest van Jezus daar achteraf gezien duidelijk aan het werk. En wan­neer in de dertiger jaren van de vorige eeuw Roger Schutz en Max Thurian tegen hun protestantse traditie in met een nieuwe vorm van religieus leven begonnen, in Taizé , is ook daar de Geest aan het werk geweest. En toen die oude man, Guiseppe Roncalli, bedoeld als een overgangspaus die niet veel potten zou breken,een algemeen Concilie bijeen­riep, dat verreweg de belangrijkste hervormingen van de laatste eeuwen in de kerk in gang zou zetten, dan is ook daar de adem van de Geest waarneembaar geweest. 'De Geest des Heren heeft een nieuw begin gemaakt', (2) zingt Oosterhuis, die zijn bijbel zeer goed kent.
De gemeenschap van Jezus' leerlingen is en blijft - ondanks alles - de eerste plaats waar de Geest van Jezus woont. Al zie je dat vaak pas achteraf.

5.         Maar er is in de bijbel nog sprake van een andere, een tweede plaats die als woning van de Geest wordt aange­duid. In de brief aan de Romeinen schrijft Paulus aan de gelovigen over de Geest, die in hen woont (Rom. 8:11). Het werk van de Geest omschrijft hij als: het uitdelen van een veelheid van gaven, allemaal verschillend. Maar alle­maal in dienst van de gemeenschap, en allemaal het werk van dezelfde Geest. (I Kor. 12:4-11). Bovendien, draagt de Geest vrucht in mensen.  Paulus heeft blijkbaar heel wat van die vruchten gezien. In zijn brief aan de Galaten somt hij ze op: liefde, vreugde en vrede, vriendelijkheid, goed­heid en vertrouwen, eenvoud en zelfbeheersing. (Gal. 5:22-23)
Alleen: lawaai maken doet de Geest niet. Zich op de voor­grond dringen is niet zijn ding. Hij geeft alle ruimte aan de kerkgemeenschap en aan de individuele gelovigen. Hij zelf werkt in de diepte, in het verborgen. Het is er mee als met de vrijheid en de ruimte die je aan kinderen geeft. Levens­noodzakelijk, dat wel. Maar er zit een risico aan vast. Wat de Geest betreft, je kunt met gemak aan hem voorbij lopen. En het kan zelfs nog een graadje erger worden. Aan die van Thessalonica schrijft Paulus: 'Blust de Geest niet uit '(Thess. 5:19 ). Dat kan blijkbaar ook. Hij is aan mensen toevertrouwd. Hij is ons in handen gegeven. Als boodschap voor Pinksteren zou je de leuze van de Gruuthuuzes' kunnen gebruiken: 'Plus est en vous'. Er is meer in u aanwe­zig. Meer dan u denkt. Misschien zelfs meer dan u durft geloven. En dan gaat het over hem die volgens een oude hymne als een gast in u woont, de H. Geest. (3)

Namens het Kapelteam en ook in mijn eigen naam wens ik u van harte een zalig Pinksterfeest. Amen.

Marcel Heyndrikx SVD

 

(1)       NAUTIN P.: Je crois à l'Esprit Saint dans la sainte Eglise pour la Résurrection de la chair. (Unam sanctam 17) Paris, Cerf, 1947.

(2)       OOSTERHUIS Huub: Verzameld Liedboek, p. 466.

(3)       'Dulcis hospes animae ' (Veni sancte Spiritus)